2017(e)ko abenduaren 16(a), larunbata

ZIENTZIALARIAK HARRITUTA 5,7 MILIOI URTEKO GIZA-OINATZENGATIK

Gure espeziearen jatorria gehiago konplikatzeko, Gerard Gierlinski-k, oinatz fosiletan espezializaturiko paleontologo poloniarrak, 5,7 milioi urtetan datatutako homininoen oinatz batzuk aurkitu zituen 2000. urtean Greziako Creta irlan, baina ez ziren sakonki aztertu 2010-era arte. Gaur, 2017. urtean, Uppsala unibertsitateko Per Ahlgerg paleontologoak ikerketa berrartu eta bere ondorio harrigarriak publikatu ditu.

Aurkikuntza honek, ezarritako lehenengo gizakien eboluzio-teoria alda dezake. Esan bezala, oinatzak 5,7 milioi urte dituzte; orain arte uste izan denez, garai horretan, gure arbasoak Afrikan bakarrik bizi ziren, eta tximino oinatzen oso antzekoak ziren oinatzak uzten zituzten.

XX. mendean, Afrikako hegoaldean eta ekialdean egin zen lehenengo Australopithecus fosilen aurkikuntzatik, giza-leinuaren jatorria Afrikan kokatu izan da. Eremu berean aurkitutako beste fosil batzuek, Tanzaniako Laetoliko 3,7 milioi urtetan datatutako oinatz famatuak barne, gure leinuaren lehenengo kideak Afrikan sortu, eta bertan, Europa eta Asiara migratu baino lehen, hainbat milioi urtetan zehar isolatuta egon zirenaren ideiak indartu zituzten.

Horregatik, aurkikuntza honek aurreko ideia hauen kontra egiten du, errealitate askoz konplikatuago bat aditzera emanez.

Giza-oinak forma berezia dauka, lurreko beste animalia guztiengandik guztiz desberdina dena. Izan ere, oin-zola luzanga baten konbinazioak, aurrera begiratzen duten bost behatz motz eta atzaparrik gabeek, besteak baino handiagoa den behatz lodi batekin, bakarra egiten du oinatz mota hau. Gure ahaide hurbilenen oinak, txinpantze, gorila eta orangutanenak zehazki, antzekotasun gehiago ditu giza-oinekin giza-eskuekin baino, adarrei heltzea edota objektuak manipulatzea ahalbidetu dieten erpuru lateral bat dutelarik.

Laetoliko oinatz famatuak, ustez Australopithecus batek utzitakoak, gizaki modernoenen oso antzekoak dira, orpo estuagoak eta oin-zola okertu gabea izatearen ezaugarriak kenduta. Guztiz kontrakoa gertatzen da aurkitutako beste fosil zaharragoekin, Etiopiatik orain dela 4,4 milioi urte ibili zen Ardipithecus ramidus-ak tximinoen oin berdinak baititu. Espezie hori aztertzean, ikerlariek esan zuten gure espeziearen arbaso zuzena zela baina haien oinek gureen antza izateko oraindik ez zutela eboluziorik pairatu.



Baina oinatz berriak, Trachilosen aurkiturikoak, Cretako mendebaldean, Laetoliko oinatzak baino 2 milioi urte zaharragoak dira, eta gainera, giza-itxura nabaria dute, bereziki oinetako behatzetan. Bere hatz lodiak, gurearen antzeko forma, tamaina, eta posizioa ditu, eta gure kasuan bezala, oin-zolari elkartzen zaio tximinoetan agertzen ez den “bola” baten bidez.

Hominino berri eta ezezagun honen oin-zola proportzionalki txikiagoa da Laetoliko oinatzekin konparatuta, baina orokorrean itxura bera dute. Laburtuz, Trachilosen utzitako oinatzen ezaugarriak garbi azaltzen dute lehenengo hominino batek utzi zituela, Laetoliko ibiltaria baino primitiboagoa zen batek hain zuzen ere.

Bere 5,7 milioi urtekin, Cretan oinatz misteriotsuak utzi zituen espezieak, ezagututako hominino zaharrenak baino lehenagokoak dira, Chad-eko Sahelanthropus-ekoak zehazki, eta aldi berean Keniako Orrorinen garaikidea, baina Ardipithecus ramidus eta bere tximino-oinen milioi bat urte zaharragoak. Guzti honek, Ardipithecus-a homininoen ondorengo espezien, arbaso zuzena izatearen hipotesia ezeztatzen du.

Gainera, 2017. urtera arte, 1,8 milioi urtetako (Georgiako lehenengo Homo fosilen adina) hominino fosil guztiak Afrikan zuten jatorria eta horrek eraman zien hainbat ikerlariri taldearen garapen lekua zela ondorioztatzera.

Baina Trachiloseko oinatzek argi uzten dute: segurtasun osoz datatuta daude guneko azpi geruzetako foraminiferoen (itsas mikrofosilak) bidez, eta gainera, oinatz berberak orain dela 5,6 milioi urte sortutako arroka sedimentario bereizgarri baten azpian aurkitzen dira, Mediterranear itsasoa denboraldi labur batez sikatu zenean.

Bateragarritasun bitxi batengatik, urte hasieran beste ikertzaile talde batek 7,2 milioi urtetan datatuta zeuden hortz eta baraila zati batzuk berinterpretatu zituzten, Graecopithecus izeneko primate batenak, eta Grezia eta Bulgaria artean egindako aurkikuntza honen ondorioz primatea hominino taldean sartu zuten berriro.

Cretako oinatzak, Behe Miozenoan sortu ziren, eta garai honetan, Saharako basamortua ez zen existitzen. Gainera, Afrikako iparralde guztia, Mediterranear ekialderaino, sabana handi bat zen. Creta oraindik greziar penintsulatik banandu gabe zegoen, beraz oso zaila da lehenengo homininoak Europako hego-ekialde eta Afrikan zehar imajinatzea.

Aurkikuntza honek, orain arte zegoen lehenengo gizakien eboluzioari buruzko ezarritako kontaketari aurre egiten dio. Oraindik ikustear dago ea giza-jatorria aztertzen duen komunitate zientifikoak onartuko dituen aztarna fosil hauek Cretan, Miozeno garaian, homininoen presentziaren ebidentzia direla.

Artikulua osorik: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S001678781730113X

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina

Zuhaitz batetik erorita hil al zen Lucy?

Hauxe eman dute aditzera John Kappelman eta kideek Nature aldizkarian, 2016-an argitaratutako artikuluan. Lucy-ren itxuraren erreproduk...